architektura.net article.


cad magazyn Przedruk za zgodą cad magazyn / Poniższy artykuł ukazał się w numerze 7/2002 tego czasopisma.



[a] Jarosław Szewczyk
Tanie programy CAD
Prezentujemy tanie alternatywy wobec AutoCAD-a:
IntelliCAD, Vdraft, TurboCAD, DataCAD, linuksowy qCAD i inne.



Do niedawna szefom biur projektowych spędzała sen z powiek perspektywa regularnego wydawania koszmarnych pieniędzy na oprogramowanie CAD. Od kilku lat sytuacja zaczyna się zmieniać: oprogramowanie tanieje (relatywnie do zarobków polskich projektantów), pojawiają się nowe, alternatywne (czyli tańsze) programy, a popularne aplikacje freeware są coraz lepsze. Zwłaszcza ten ostatni czynnik ma istotne znaczenie, ponieważ tanie lub darmowe programy można było dostać także wcześniej, ale ich użyteczność pozostawiala wiele do życzenia. Skarżono się zwłaszcza na zawieszanie się aplikacji przy próbach edycji bardziej skomplikowanych obieków oraz niezupełną zgodność z AutoCAD-em, zwłaszcza w zakresie obsługi stylów wymiarowania, plików referencyjnych i czcionek.

Oto jednak kilka lat temu na rynku ukazał się pierwszy program kompatybilny z AutoCAD-em, a przy tym darmowy: IntelliCAD CAD-opii. Mniej więcej w tym samym czasie kilka firm lepiej dopracowało aplikacje takie, jak Vdraft, DataCAD, DesignCAD, na rynku pojawiły się mocno przecenione lub darmowe starsze wersje popularnych programów, a ostatnio obserwujemy wprost eksplozję promocji całkiem niezłych aplikacji. Przykład? Ze strony www.powercad.com pierwszy tysiąc użytkowników może ściągnąć tysiąc darmowych licencji świetnej aplikacji 2D o nazwie PowerCAD. Kto pierwszy - ten lepszy.

Programów jest coraz więcej i trudno na pierwszy rzut oka odróżnić te wartościowe od aplikacji - gadżetów; przedzieranie się przez gąszcz reklam na ogół powoduje ból głowy. Daltego w artykule omawiamy tylko aplikacje o bezdyskusyjnej wartości, a przy tym tanie lub oferowane bezpłatnie - czyli te, które mogą rzeczywiście stanowić alternatywę dla projektantów rozważających zakup np. AutoCAD-a. Jednym z kryteriów wyboru tych, a nie innych programów, była m.in. dwukierunkowa zgodność z AutoCAD-em w zakresie obsługi plików DWG i DXF.


Kalki AutoCAD-a

Cztery prezentowane tu programy mają interfejs i zasadę działania prawie identyczne jak AutoCAD.

AutoCAD LT www.autodesk.com.pl

Tego programu nie trzeba przedstawiać. Warto jednak wiedzieć, że na rynku istnieją nakładki firm trzecich wzbogacające AutoCAD-a LT o pewne cechy, których mu brakuje, a które posiada "pełny" AutoCAD, takie jak obsługa AutoLISP-u i modelowanie 3D. Istnieją nawet nakładki do parametrycznego projektowania architektonicznego 2D na AutoCAD-a LT, m.in. DYBY PL oraz RealArchitect 98 (www.realarchitect.com), ale także nakładki przestrzenne! Do tych ostatnich można zaliczyć LT Architect firmy Cadlogic (www.cadlogic.com) i Real Illustrator 2000 firmy Straight Forward Software (www.realarchitect.com).

DEMO: Dostępne u dystrybutorów lokalnych.
CENA: 3 400 PLN.
WADY: Ograniczenia w modelowaniu 3D i obsłudze aplikacji napisanych dla AutoCAD-a.

IntelliCAD 2001 www.intellicad.org, www.cadopia.com, www.bricscad.com

IntelliCAD to kopia AutoCAD-a najbliższa pierwowzorowi: opracowany przez programistów Autodesku (zatrudnionych swego czasu w Visio Corp.) ma ten sam interfejs, te same polecenia, menu, a nawet te same... skróty literowe co AutoCAD i oczywiście zapisuje dane w plikach DWG i DXF właściwych dla dowolnej wersji AutoCAD-a. Najbardziej dopracowaną wersję oferuje BricsCAD (dawniej BricsNet: to przedsiębiorstwo nadal istnieje, lecz nie ma już nic wspólnego z IntelliCAD-em). BricsCAD regularnie uaktualnia wersje IntelliCAD-a dostępne ze strony www.bricscad.com. Wersje najnowsze mają już dopracowane wymiarowanie i kreskowanie (które wcześniej sprawiały nieco problemów), zadowalającą obsługę VisualBasic 6.0 i szereg innych ulepszeń. BricsCAD IntelliCAD oferuje także wielodokumentowe środowisko do asynchronicznego projektowania zespołowego (za pośrednictwem usług Project|Center i Design|Center w portalu BricsNet), dobry renderer oraz obsługuje linki URL dowiązane do elementów projektu.
CADopia ma nieco tańszego, lecz gorzej dopracowanego IntelliCAD-a: za 129 USD można zakupić wersję bez Visual Basica, renderera, częściowej obsługi brył ACIS i bez kilku ulepszeń (szwankują zwłaszcza snapy i wymiarowanie, nie ma także polecenia ALIGN itp.). Niestety, ta firma zrezygnowała już z upowszechniania bezpłatnych wersji. Na stronie www.intellicad.org znajdują się adresy internetowe innych dystrybutorów: ich wersje różnią się nieznacznie ceną oraz stopniem dopracowania.
IntelliCAD obsługuje podobne środowiska programistyczne jak AutoCAD (włącznie z AutoLISP-em, ADS, DCL i VBA), potrafi korzystać z definicji menu AutoCAD-a (MNU), symboli SHX i skryptów (SCR). W zależności od wersji wielkość pliku instalacyjnego waha się od 15 do 50 MB.
Portal www.web4engineers.com oferuje także dostęp do IntelliCAD-a uruchamianego zdalnie przez sieć - jako usługa internetowa.

DEMO: Przedsiębiorczy projektanci mogą jeszcze zdobyć w pełni funkcjonalną starszą wersję IntelliCAD-a 2000 oraz 2001 (np. z portalu www.cad.pl lub www.intellicadms.com), lecz producenci bawią się z klientami w kotka i myszkę: udostępniają bezpłatnie wersje pełne, to znów czasowe, by po kilku tygodniach ograniczyć ofertę do demonstracji (celuje w tym CAD-opia). Ale warto szukać.
CENA: 199 USDUSD ? 800 PLN (BricsCAD), 129 i 189 USD (wersje IntelliCAD Standard i IntelliCAD Professional firmy CADopia).
WADY: Niektóre polecenia edycyjne są nadal niedopracowane, brak funkcji Audit/Recover; działa wolniej niż AutoCAD i zapisuje pliki nieco większe niż odpowiednie wersje AutoCAD-a

intellicad
Wielodokumentowy interfejs IntelliCAD-a.

intellicad
Atutem IntelliCAD-a jest Eksplorator obiektów rysunkowych.
Vdraft 2.2 www.vdraft.com, www.softsource.com/vdraft

Vdraft firmy SoftSource to kolejna kalka 2D AutoCAD-a, z podobnymi poleceniami i zasadą działania. Co więcej, natywnie zapisuje (bez konwersji) pliki DWG i DXF, a producent reklamuje go jako jedyny produkt bardziej kompatybilny z AutoCAD-em od samego AutoCAD-a (choć znamy to już z IntelliCAD-a...): otóż nawet AutoCAD nie potrafi pracować na otwartej bazie danych o modelu zapisanej w pliku DXF (lecz wymaga konwersji do DWG), a Vdraft potrafi! Wprawdzie pozwala na rysowanie płaskie, ale istniejące bryły przestrzenne wyświetla i zarządza nimi bez problemów.
Vdraft jest programem wielodokumentowym, obsługuje znakomicie OLE 2.0, a od AutoCAD-a różni się brakiem redundancji w strukturze poleceń: ma niewiele mniej poleceń niż AutoCAD lecz znacznie mniej "zaśmiecony" interfejs. Jest też mniejszy (ok. 8 MB) i ma skromne wymagania systemowe. Najnowsza wersja (2.2) obsługuje linki URL przyporządkowane elementom rysunkowym, dołącza rysunki referencyjne o lokalizacji określonej za pomocą URL, obsługuje bezproblemowo rysunki hybrydowe (z bitmapami) i oczywiście nie ma zasadniczych problemów z czionkami TrueType, kreskowaniami i wymiarowaniem. Podobnie jednak jak w przypadku IntelliCAD-a, narzędzia do kreskowania są bardziej toporne niż w AutoCAD-zie, za to przesuwanie i powiększanie obrazu rozwiązano genialnie.
Vdraft wyróżnia się szybkością działania: te same modele obrabia znacznie szybciej od AutoCAD-a oraz od IntelliCAD-a. Obsługuje kilka środowisk programistycznych: ActiveX Automation, Visual BASIC, Visual C/C.

DEMO: Pełna wersja 30-dniowa jest dostępna na stronie www.vdraft.com.
CENA: 250 USDUSD ? 1 000 PLN.
WADY: ograniczona funkcjonalność w zakresie modelowania 3D.

vdraft
Vdraft 2.

vdraft
Vdraft oferuje także środowisko wielodokumentowe.
PowerCAD www.powercad.com

PowerCAD (dawniej FelixCAD) w wersji 3D (Pro) jest sprzedawany z bogatą biblioteką 7000 symboli i 100 wzorów kreskowań, a także oferowany bezpłatnie w wersji LT (2D). Wprawdzie nie jest to typowa kopia AutoCAD-a, lecz miłośnicy tego programu mogą korzystać z 300 typowych poleceń AutoCAD-a, które włączono do interfejsu. Zapisuje pliki we własnym formacie FLX, lecz bez problemu otwiera także pliki DWG i DXF. Wykorzystuje m.in. podział na przestrzeń papieru i modelu oraz pliki referencyjne. PowerCAD obsługuje środowiska programistyczne Lisp, ADS, Visual C++ i Delphi, a uruchamianie prostych aplikacji napisanych dla AutoCAD-a jest w zasadzie możliwe po niewielkich przeróbkach.
Program jest objętościowo niewielki (ok.10 MB) i szybki. Istnieje także uproszczona wersja dla urządzeń przenośnych (PowerCAD CE).

DEMO: Wersja LT (2D) jest na razie bezpłatna i można ją ściągnąć ze strony www.powercad.com.
CENA: Wersja LT (nie obsługująca trzeciego wymiaru) jest bezpłatna; wersja Pro kosztuje 395 USDUSD ? 1300 PLN.
WADY: Brak możliwości modelowania bryłowego. PowerCAD Pro modeluje struktury z elementów ściankowych.

powercad
PowerCAD LT

powercad
Narzędzia programu PowerCAD LT

powercad
PowerCAD LT - jeszcze trochę narzędzi...
Uproszczone wersje potentatów

Amatorów tanich programów mogą zainteresować oferty firm produkujących znane i technologicznie niezłe aplikacje, takie jak TurboCAD, MegaCAD i inne. Często producenci sprzedają starsze, tańsze wersje oprogramowania lub udostępniają je za darmo. Niektóre aplikacje są oferowane w wersjach z celowo ograniczoną funkcjonalnością, za to po znacznie niższych cenach. Ale nawet pełne, komercyjne wersje kosztują niewiele w porównaniu z najdroższymi programami CAD. Poniżej przedstawiamy wybrane oferty.

TurboCAD v.8 www.turbocad.com, www.imsisoft.com

TurboCAD to program o filozofii działania nieco innej niż AutoCAD, ale różnice są na korzyść TurboCAD-a, który obsługuje inteligentnie definiowane obiekty parametryczne, renderuje za pomocą zaawansowanych algorytmów (m.in. radiosity) i zawiera rozbudowane biblioteki materiałów. Poza tym ma wiele cech AutoCAD-a, a są to m.in.: możliwość korzystania z przestrzeni papieru i modelu, obsługa plików referencyjnych, modelowanie bryłowe i ściankowe, środowisko programistyczne VBA.
TurboCAD obsługuje pliki AutoCAD-a DWG i DXF (łącznie z wersją 2000), a także pliki MicroStation; wyjątkowo dobrze integruje się z pakietem Microsoft Office. Zawiera także opcje tworzenia ścian i wstawiania drzwi i okien - tych możliwości mogą pozazdrościć architekci pracujący na AutoCAD-zie. Wersja 8.0 posiada bardzo rozbudowaną bibliotekę obiektów rysunkowych oraz sporo wzorów kreskowań.

DEMO: Na stronie www.turbocad.com/demo/v8demotrial.cfm dostępne jest zarówno demo, jak też 15-dniowa wersja ewaluacyjna.
CENA: Wersja Professional - 500 USD ? 1 200 PLN; wersja Standard - 100 USD ? 400 PLN.
WADY: Mimo informacji o zgodności z AutoCAD-em ta zgodność nie jest całkowicie zadowalająca.

DataCAD www.datacad.com

DataCAD to program z tzw. "wyższej półki", lecz o stosunkowo niskiej cenie. Zawiera narzędzia do rysowania, modelowania (w tym architektonicznego), obsługuje hyperlinki, kreskowania.
Interesującą cechą DataCAD-a wydaje się obsługa internetowego formatu o2c (objects-to-see), podobnego do VRML, lecz o większej kompresji: w Internecie można znaleźć bogate biblioteki obiektów o2c, które można ściągnąć i wykorzystać w projekcie. DataCAD czyta także bitmapy, pliki DWG, DXF oraz pliki ArCon-a. Wersja 10. zawiera renderer obsługujący algorytmy raytracingu. Inne ciekawe właściwości to możliwość plotowania wsadowego (także do plików o formacie PDF), wyciąganie napisów do postaci brył 3D oraz wbudowane narzędzia do projektowania architektonicznego. Niewątpliwą zaletą programu jest też duże i dobrze zorganizowane środowisko użytkowników: liczne strony internetowe informują o możliwościach nowych wersji programu, a część witryn oferuje bogate biblioteki obiektów 3D i 2D do wykorzystania w DataCAD-zie. Jest to także jeden z nielicznych programów, dla których powstają nakładki branżowe.

DEMO: 45-dniowa wersja ewaluacyjna do ściągnięcia ze strony www.datacad.com.
CENA: DataCAD 10 kosztuje 995 USD ? 4 000 PLN; wersja LT - 100 USD ? 400 PLN.
WADY: Wielkość pojedynczego pliku jest ograniczona do 4 MB w wersji LT i 20 MB w wersji pełnej. Budowa interfejsu wydaje się niekonsekwentna. Program nie współpracuje z niektórymi peryferiami i ma ograniczoną zgodność z AutoCAD-em.

datacad
DataCAD.

datacad
DataCAD 4.

datacad
Plik AutoCAD-a wczytany do programu DataCAD, widoczne jest też okno menedżera warstw.
VisualCadd www.visualcadd.com, www.tritools.com

VisualCadd to modeler 2D/3D CAD o filozofii działania nieco różniącej się od poprzedników, a niezwykle popularnej w pewnych kręgach, o czym świadczą niektóre portale internetowe i fora użytkowników (m.in. www.visualcad.com, www.visualcadd.org). Poza tym nie jest rewelacyjny, lecz tani. Zapisuje pliki w formaci VCD, ale obsługuje także formaty AutoCAD-a.

DEMO: 30-dniowa wersja testowa jest dostępna na stronie www.tritools.com/403_demo.htm (plik instalacyjny zajmuje tylko 6,5 MB).
CENA: Wersja 4.0 kosztuje 425 USD ? 1 725 PLN.
WADY: Niezbyt dynamicznie rozwijany i daleko mu do AutoCAD-a. Ale VisualCadd razem z nakładkami (takimi jak TriTools, www.tritools.com) może już konkurować z programami "z górnej półki".

MicroStation PowerDraft www.bentley.com.pl

PowerDraft to uproszczona, a więc tańsza wersja MicroStation, lecz bardziej funkcjonalna np. od AutoCAD-a LT (uproszczonej wersji AutoCAD-a), ponieważ obsługuje modelowanie 3D. Czyta pliki DGN, DWG i DXF, zawiera środowiska programistyczne Java oraz MicroStation Basic i współpracuje z pewnymi nakładkami.

DEMO: Bentley Systems oferuje wersje akademickie oprogramowania za 50 USD.
CENA: 2950 USD ? 12 000 PLN.
WADY: Cena.


Alternatywy

Poniżej przedstawiamy alternatywy dla mało wymagających. Jedna z nich to QCAD - program o mniejszych możliwościach, lecz łatwy w obsłudze, czytający pliki DXF i... całkowicie darmowy, a w dodatku można go używać pod Linuksem. Ale oprócz typowych programów CAD istnieją też aplikacje o ograniczonej funkcjonalności w zakresie CAD, lecz o rozbudowanych możliwościach edycyjnych grafiki wektorowej, takie jak Visio i Actrix Technical. Wiele biur, nawet tych najbardziej ambitnych, nie musi posiadać licencji na AutoCAD-a na wszystkich stanowiskach roboczych. Kilka AutoCAD-ów i kilkadziesiąt programów takich jak Actrix Technical może całkowicie zadowolić niejednego szefa pracowni projektowej.

QCAD www.qcad.org

QCAD to wielodokumentowy, bezpłatny program CAD pracujący w środowiskach Windows, FreeBSD, Solaris oraz Linuks. Obsługuje natywnie pliki DXF, ale zapisuje i czyta także formaty DGN, HPGL, PLT i EPS. Jest oferowany w kilkudziesięciu wersjach językowych, w tym w polskiej.
QCAD rysuje figury geometryczne, wymiaruje, obsługuje kreskowanie, style linii (5 rodzajów) i tekst (5 rodzajów czcionek). Ma 200-poziomowe UNDO, pozwala na edycję elementów i obsługuje warstwy. Ma także wbudowaną przeglądarkę bloków. Nie obsługuje elips, grup, krzywych Beziera, multilinii i plików rastrowych, nie pozwala też na wstawianie bloków o różnych skalach i nie ma autoSnapu.

qcad
Edytor tekstów w programie qCAD.

qcad
qCAD.
Draftery graficzne (Visio, Actrix Technical)

Zdaniem Autodesku "Actrix Technical 2000 jest potężnym, łatwym w użyciu narzędziem rysunku technicznego do tworzenia szerokiego zakresu dokładnych, specyficznych dla branży diagramów i schematów ze schematów inżynierskich, planów wyposażeń i diagramów instalacji rurowych i oprzyrządowania, do diagramów sieciowych, schematów przepływu i innych rysunków biznesowych." Ta opinia jest w zasadzie słuszna.
Podobnym programem do tworzenia dokumentacji i diagramów jest Visio Microsoftu. Obsługuje hiperłącza w rysunkach, inteligentne obiekty SmartShape, potrafi zapisywać w internetowym formacie Vector Markup Language (VML), jest zintegrowany z MS Office Microsoftu i zawiera środowisko programistyczne Visual Basic for Applications (VBA) 6.0.
Actrix Technical lepiej czyta pliki AutoCAD-a niż Visio.

DEMO: 30-dniowe.
CENA: Actrix Technical kosztuje 325 EUR ? 1 200 PLN, Visio Standard - 199 USD ? 800 PLN, Visio Professional - 499 USD ? ponad 2 000 PLN.
WADY: Brak 3D.

Podsumowanie

Aplikacje CAD są coraz bardziej różnorodne i nie brakuje wśród nich tanich, szybkich i co najważniejsze, dobrze działających programów. Są nawet darmowe. Większość jest dostępna także w wersjach testowych lub demonstracyjnych, które można ściągnąć z witryn producentów. Wprawdzie tanie programy raczej nie zastąpią całkowicie środowisk CAD "z górnej półki" lecz w dużych biurach mogą je z powodzeniem wspomagać, m.in. dzięki temu, że większość z nich bezproblemowo obsługuje pliki AutoCAD-a.